0
ZOMI BEK ZOMI BEK.

Col. Khen Za Moong inn ah, khangno pawlkhat pai in, a interview na ah “Ko neu lai in ZOMI om kei, EIMI ki ci bek ung” ci in gen hi. Mipawlkhat in “ZOMI” omlo ci Colonel mihai pa, aci tawh, Col. pan’ bangmah thei kei a ci tawh ih mawh sak ngeingai hi. A taktak in, amaa cih nop thu in, a mi omlo acii hilo in, a mi a om eimi te in “ZOMI” ih kici nai kei hi leh “ZOMI” cih minam min om nailo a cii ahihi. Kei zong  maan hi a ci pawl ka hihi. Hai nong sa uh hia?


Ei Zomi te taangthu hong kan masa mi namdang te in, “ZOMI” cih minam min azatna omlo in, “ZO” bek na zangh uhhi.


1871-72 The Lushai Expedition sungah, “Paites” “Sokte” “Sokte under Kamhow of Molbhem” cih dan in ih minam min na kicianteh hi. “Zomi” cihna omlo hi.


Dr. E.H. East 1901-1911 laibu at “Burma Manuscript” sungah ih minam min “ZOMI” cih khat vei zong na zangh lo hi.


1917 kum Piantit ah Labour Corps ih pai ciang in, Unit 61 ah “Sukte” leh “Sihzang” leh Unit 62 ah “Kam Hau/ Tedim” ci in nacianteh uh aa, “ZOMI” cih minam min kizangh vet nailo hi.


Sangmangpa J.H. Cope 1910-1939 in, ih Zolai hong bawlsak bek thamlo in, Laisiangtho, Labu, sang aa zat ding Zolai simbu tampi leh Tedim gam Thu kizakna( News Paper) zong hong bawl sak aa, tua te sungah “ZOMI” cih kammal kizatna omlo hi. Ahizong in, Khalkha gam Zokhua aom mite a genna ah “ZO MI HING” cih kammak khatvei bekbek na zangh hi. “Tedim Kam, Kamhau Dialect” leh a mite a gen ciangin, “Kam Hau, Sihzang, Sukte” cih bangin minam min na khen in zangh hi. Cope topa laibu bawl, “LEITUNG, KHAMTUNG GAM THU LE KAWL GAM THU BU” published 1931 bu tungah “TEDIM KAM”  cih laimal gawm na zangh in, ki-uk na lam te at dan official “TIDDIM” na zanghlo hi. KAM HAU DIALECT cih na zangh lo leuleu hi.


Sangmangpa F.O. Nelson 1939-1951, Tedim khua hong tun ciang in, J.H. Cope topa te maaban hong zomto uhhi. Nelson tonu laibu at “Rough Road, Good Life” sungah “ZOMI” cih laimal zat na omlo hi.

 “TEDIM” zong “TIDDIM” in na at hi. A mite “Kam Hau Mi” na ci hi. WWII maa ciangciang “ZOMI” cih minam min zatna laitawh ciapteh na khat nangawn a om kei hi. Ka theih banlo “Zomi” cih minam min zatna lai tawh ciaptehna,  a omkhak leh hong lak ta un ci in kong thum hi.


Dr. Desmond Kelly laibu at,  Vuandok Norman Kelly (1939- 1945) “Kelly’s Burma Campaign” sungah, “Kam Hau Tribe, Sukte or Sokte tribe, Siyins” cih bang in ih minam min na ciapteh hi. “ZOMI” cih minam min  a kizatna omlo hi.


1948 kum in, Tedim gam uksung aom ih Ukpi te, Hausa te, leh laithei khangno makai teng in, eimi te laipilna lamah tawisang na ding in, laisim theihnang tawh kisai kipawlna khat na phuan in, “ZO EDUCATION BOARD” cih min naphuak uh hi. (Theiding “ZOMI” Terminology, minam min, na zanghlo uhhi.)


Rangoon University leh Judson College aa sangkah Chin sangnaupang te-in, 1947 kum in, sangnaupang kipawlna khat na phuan uh aa, “Hill Chin Student’s Union” na phuak uhhi. 1952- 53 sangkum in, a masaa pen, Hill Chin Student’s Union Annual Magazine bu na bawlkhia uhhi. Burmese, English, Falam, Haka, Tiddim, section in khen in, thuluui (Article) amau dialect ciat tawh at uhhi. Ei Tiddim sangnau pangte in, “ZANGKONG ZO SANGNAUPANGTE PAWLPI” kumcin Magazine 1952-53; TIDDIM PAU na ci uhhi.

 (ZOMI Terminology kizangh nailo hi) Thawng Chin Thang T.P.C., B.Fr.S., Consulting Editor, R. Vung Suan, MBBS. (Final) Editor, Khat Suan, I. B.Sc. (For) ih Zomi mimuan teng a paa hi.; Tua bang mah in, 1956-57 kum ciang dong “ZANGKONG ZO SANGNAUPANGTE PAWLPI” mah naci lai uhhi.

 Consulting Editor: Dr. R Vung Swan M.B.,B.S; Editor: S.P. Vung Cin Thang B.A.Ed. (Fl.Yr.); Associate Edito: Thawng Do Zam I.Sc. Sr.
Dr. Suan Za Dong, M.B., B.S, D.O. in Liapian “Pau Cin Hau lai” in, (Roman alphabet a’ kihello) “ZOMI” cih “Word” at thei ahih man’ in, nidang pek (Pau Cin Hau lai) a pian ma pek in “ZOMI” cih kammal “Terminology” or minam min om khin hi ci in gen hi. Ke’n tua ka sang zo kei hi. Bang hanghiam nacih uh leh, “ZOMI” cih kammal  or terminology or minam min a om khit ma’n aa, Pau Cin Hau lai in, “ZOMI” cih laimal “Word” a at-thei hizaw lo in, lai bucing ahi man’ in “ZOMI” cih kammal (Word) a at-thei hizaw hi ka ci hi. Roman Alphabet a zanglo, Kawllai, Thailai, Japanlai, Senlai etc.. te in zong “ZOMI” cih lai mal a mau lai in at-thei ciat uh hi. Tua in “ZOMI” cih minam min a om hang hizaw lo in, laipicing a hi hang hizaw hi.


“ZOMI” cih kammal pen tuhun ciangin ih “MINAM MIN” ding in ih saangtheih leh ih pomkim ciat kammal ahihi. Tua hangin eite “ZOMI” ih kicii hi. Tu khanghun ciangin ih minam min “ZOMI” cih pen, Kawlgam, Vaigam, a om eimi mimal kim phial in ih saangthei aa, zong ihdeihpen ih minam min ahi hi.

 “ZOMI” cih kammal (Terminology) ih minam’ min dingin officialy aa, kizat na te in, anuai aa bang a hihi.
  Plain Chin, Hill Chin, Kuki, Mizo, Thado etc.. minamkee khempeuh in, “ZO” (Jo,Yo,) pen ih generic name hi cii in saangkiim thei hi. “Mi” pen mihing “Human being” hi aa, tua tegel gawmin, ”Zomi” “Zopeople” cih ih minam min dingin na saangthei uhhi.


A taktak in, eimi te sangin, minam dangte in “ZO” na zangh/pom zaw uh hi. A mimal min nangawn ah na zangh uh hi. Gtn: Zo Tum Hmung (Lai Tum Hmung ), Zo Bawi (Laimi Bawi), Zo Ram Thang (Mizo Ram Thang) cilo uhhi. Ei mite’n ei phuah tawm (Gtn: Zo Khual, Zo Khup) cih simlo ihpu ihpa hong phuah sak min ah “Zo” tawh kipan min nangawn ih nei kei hi. “Zo” tawh kipan numei’ min tezong a tappih min tawpna “Zo” ahih hang ahihi. Banghang in, amau minam dang te in, “ZO” or “ZOMI” deihlo ih ci thei hiam?


1948 kum in, United Manipur Joumi organisation (1948) [later United Zomi Organisation (1958)] ci in “Joumi” or “Zomi” cih kammal na kizang masa pen hi. Given the incresing vernacularisation of clan and politics since the mid-1940s and 1950s, this argument is refuted by patterns of mobilisation. The formation of clan-based dialectal organisations like the  Vaiphei National Organisation(1944)………United Manipur Joumi Organisation (1948) [Later United Zomi Organisation (1958)]. (Rethiking ‘tribe’ identities: by Proff. Dr. Kham Khan Suan Hausing.)


1953 kum ciangin, Rev. S.T. Hau Go hanciam in, Chin Special Division (Now Chin State) buppi, Kalay - Kabaw Valley, Tamu Valley aom Chin te, Kuki, Thahdo mite khempeuh in ih minam min, ih true identity “ZOMI” na saangthei kim uh aa, “ZOMI BAPTIST CONVENTION (ZBC)” na phuan uhhi.


1958 kum in, Tedim khua ah pilsinna sang khat kiphuan aa, “Zomi Baptist Academy (ZBA)” min naphuak hi.


1966 kum ciangin, Zangkung ah University/ college sang kah Zomi sangnaupang te in, kipawlna khat phuan uh aa, “Zangkung Zomi Siamsin kipawlna” na ci uhhi.


1972 kum pawl aa kipuahpha, ih Zolai Simbu sungah “ Z = ZOMI TE HANLUNGCIAM KHANGTO DIAM”  ci-in, primary sangnaupang pan kisinsak pah a hih man’in, khangthak naupang te a kipan ih minam min “ZOMI” hi cih ahilh hilh ii hi gige hi. Tuciang ih sinsak nawnlo pen, ih ngaihsun khialhna khat hi.
1962 kum Revolutionary Council hong kah ciang 1962 July 7 ni in, Revolutionary Council kumpi deihloha lungphona nei sangnaupang teng kaplum ziahzaih in, Students Union Hall zong Dynamite tawh kap kham hi.

 Students Union zong hong beisak hi. 1964 kum Union Day (Feb 12, 1964) ni in, ethnic groups (Taizinta) sangnaupang te ading in, “Literature and Culture Sub Committee” kici sangnaupang kipawlna phuat khuan hong kipia hi.

 Rangoon University Chin sangnaupang te in zong, “Chin Students’ Literature and Culture Sub Committee” hong phuan hi. Tua hun akipan, University sangnaupangte maakaih natawh “Chin National Day” hong kibawl kik ahihi. Tua hun aa kipan, Rangoon University Chin sangnaupang te in, Chin National Day Banner atdan ding ki thukimna kinei zolo ahih ciang in, kumkhat “Zo Minam Ni” or “Zomi Nam Ni” koi zaw in ki-at lian’ cih ka ciapteh theinawnlo hang in, Zopau in ki-at hi. A kum kik ciang in, “Lai Phunpi Ni” cii in, Lai-pau in ki-at leuleu aa, kumsim in kikhelsak uh ahih man’ in, sangnaupang te’n kisaang kim thei lel hi.


1969 kum a kipan University Sangnaupangte maakaih natawh, honguk Kumpi te deihlohna lungphona ki nei toto aa, 1977 kum a kipan, Kumpi in, mun tuamtuam, khua tuamtuam ah “Regional College” hong phuan uh hi. Unversity Sang te omsak nawnlo in, Sangnau pang teng “Regional College” te ah hong khenthaang uh hi. Tua hun a kipan Chin National Day a kibawl ciang in, Regional College Sangnaupangte makaihna hong suak hi.


1981 kum pawl in, Rangoon Regional College aa, ei Zomi sangnaupang maakai Thuam Khan Suan B.D.S leh Hang Khan Khai @ E Khai te in, tanglai pek a kithum ngeilo Chin National Day Banner at dan (Zomi Nam Ni leh Lai Phunpi Ni) tawh ih kitawt tawt sang ci in, Chin State Myonee dang sangnaupang maakai te na’zol (Sizung) in, Chin National Day Banner ah, ei Zolai lah paa ding a mau lai zong a paa ding ci in, “ZOMI PHUNPI NI” ci in na at uh hi.

 Namdang sangnaupang te in zong ih minam min “ZOMI” a sangthei na higige uh hi. Bek thamlo in, Chin State sung aa om namdang sang  naupang teng kilungtuak tak in, 1982 kum Phunom khua aa kibawl, “Khuado Pawi” bang vasim khawm ngeingai uhhi. Namdang mi Haka, Falam, Matu, Mindat etc.. sangnaupang te in, tuhun zah in “ZOMI” cih kammal zadahlo uh hi.


Zo minam bup kigawmna ding, suahtakna ding lunggulhna mah tawh kum 1988, May 19-21 sungin Champhai khua-ah FIRST WORLD ZOMI CONVENTION ON RE-UNIFICATION khawmpi kibawlin, Kawlgam, Manipur, Mizoram leh mun tuamtuam pan mi tul tampi in siim hi. Hih khawmpi panin Zo minam bup kipawlna ding ZOMI RE-UNIFICATION ORGANISATION (ZORO) hong piang hi. Hih khawmpi leh kipawlna vai a hawm leh a thusapite pen 1972, January 21 ni aa Manipur, Daizang khua-a kiphuh, Pu T. Gougin leh Pu S. Thang Khan Gin ngaihte-te makaih ZOMI NATIONAL CONGRESS (ZNC) party leh Mizoramah a diakin Pu Brig. Thenphunga Sailo makaih PEOPLE'S CONFERENCE (PC) party ahihi. (J. Thang Lian Pau, editor Zolawta, February 20, 1998)


Khatvei leu, Zo minamte kigawmna ding leh suahtakna dinga mala dingin 1993, April 9 ni-in Kachin gam, Phupian khua-ah pawl khat hong piang leuleu a, tua pen ZOMI RE-UNIFICATION ORGANISATION (ZRO) mah hi leuleu in, Pu Khai Za Song Guite alias K.Guite in President panmun lenin, makaih hi. 1997, July kha in Yangon University kah Zomi Siamsin khangno 20 val in "Zoheisa Unit" ci-in sisan tawh kiciamin phut uh a, ZRO sungah lutin panmun tuamtuam lenin hong kalsuan uh hi. Pu Khai Za Song Guite zawh ciangin 1997 kum Pu Thang Lian Pau (Tonzang MP) ZRO President tu dong sem suak hi. (J. Thang Lian Pau, Zolawkta)


1997 kum March ni 9 ni in, “ZOMI” misuang kipawlna, “Zomi Innkuan Singapore” Singapore khuapi ah na kiphuan khia hi. 2006 kum in “ZOMI” minsuang “Zomi Association of Malaysia” Malaysia gam ah kiphuan hi. Tu in leitung bup mun khempeuh phial ah “ZOMI” misuang kipawlna te om zo hi.
Hih thu te ih et kik ciangin, Kawlgam, Vaigam, Bangaladesh gam aom, Chin, Kuki, Mizo, Vaiphei, Gangte etc… teng in, ih minam min “ZOMI” asaang thei kim na himawk hi.

ZOMI BEK ZOMI BEK.
Khatvei lai in-ah, U Lian Uk B.A, LL.B Thantlang MP in, a lai-at na khat ah, no Tedim te in “ZO or ZOMI”   unn (or) aituam bawl (Monopolized) lua uhteh cih hi ci-in Dr. Suang Za Dong (Austrilai) in hong gen ngei hi. Hih lua hi. Ei lam mi (Tedim, Tonzang) teng in, “ZOMI” minam min pen ih unn nuam, ih aituambawl lua kha mah hi. “ZOMI” ih nausek suksuk hi.
1990 kum ciangin, Zomi te movement ding in leh Kawlgambup kitelna ah, mee kuang lui nading in, “Zomi National Congress” ih phuan hi. “ZOMI” cih minam min pen ei ading bek in ih neusek leuleu hi. 1990 kum Kawlgam kitel na ah, ZNC min tawh kuang kilui aa, Tedim ah MP mun khat, Tonzang ah M.P. munkhat kingah hi.


1993 kum ciangin Tedim, Tonzang leh Lamka gam aom Zomi pawlkhat kipawlna,  “ZOMI RE-UNIFICATION ORGANISATION (ZRO)” ih phuan leuleu aa, 1988 May kha aa ki phuansa, Zo minamcin kipawlna, “ZOMI RE-UNFICATION ORGANISATION (ZORO)” tawh kipawl lo in, “ZOMI” ihki neusek suksuk leuleu hi. Hun khat sung India lam aom ih saanggam, Paite, Simte, Zo etc. tawh zong khut kilen in kalsuan khawm himah leh 2018-19 kum lam a kipan, makai te kilemlo na hang in, Paite bang in “ZOMI” cih minam min hong saang zonawnlo zawsawp hi. Ih Zomi makai te in, Zomi unn (monopolized) nuam lua ih hih kha keitam cih huai hi.


1995 kum ciang in, Zomi a kici phadeuh pawl in, kum 40 val “ZOMI” minam min kiptak aa kizangsa “Zomi Baptist Convention” ‘ZBC’ pan ih tai khia hi.  Chin State buppi leh Kalay Kabaw Valley pan, Kawlte leh Mikaang te’n “Chin” ci aa hong sap minam (Lai, Laimi, Chomi, Zomi, Kuki, Thahdo, …) in a san’ theihsa “ZOMI” pen Tedim leh Tonzang myonee ading in, “Zomi Baptist Convention Myanmar” ‘ZBCM’ phuan in ih neusek suk hi.

 Siyin Region Baptist Association, Zo Baptist Association, Kabaw Valley Baptist Association, Kuki Chin Baptist Association, te in hong pawmlo lai khemawk hi. Tedim Association of Baptist mitawh Tedim gam leitaw lam aom eimi pawlkhat ZBC ah sul na hei ki leuleu. Zomi teng sial-ek den bangin ih kikhenthaang hi. “ZBCM” in Zomi te biakna hi aa, “ZBCM” pawl a hilo peuhmah “ZOMI” hilo, “ZOMI” langpang hi ci-in, numei naupang te telkhialh zahdong dingin a gen, makai thuhilhsia pawl khat om mawk hi. Zomi Tuiphum pawlpi sung veve ah ei leh ei ih kigal bawl hi.


Tonzang myonee Tonzang Baptist Association leh Tedim myonee pan Meitei gungal kual Teizang kampau pawl khat, ZBCM hong aituam bawl leuleu uh aa, ih Kawlgam sung aom minamkee kikhen in, ih Zomi minam hong cidam sak hetlo zaw hi.


2005 kim pawl in,  Zomi Movement, Zomi National Congress pan in, nai-ngan-ye party “Zomi Congress for Democracy” ci in a min ih khek leu leu hi. Zomi manbup vai ZNC’ Zomi Movement pen Political Party ZCD ah ih neu sek suk lailai hi.


2014 kum in, Kawlgam kumpi in, U.N. panpih na tawh milip kisiimna (Census) hong bawl hi. Minam kee khempeuh Computor tawh nasep ol nading Code Number hong pia kiim hi. “ZOMI” min tawh Code Number kinei lo hi. Hih Indeginous Ethnic group a hihlo gamdang mi te (Others) a’ding Code Number 914 pia hi. Zomi Movement leh ZCD maakai te in, Zomi a deih tengin 914 ah ih minam mi “ZOMI” ci in ih khum ding hi ci hi. Code 914 a khialo te “ZOMI” deihlo “ZOMI” langpang te hong kici leu leu hi.

 Launa tawh ih vekpi in, maakai te’ thu ihzui aa, 914 ah ih  kikhum hi. Tuni dong bangmah thu leh la ih kanzo tuan kei aa, “ZOMI” cih minam om hi cih zong officially ciaptehna ih ngah zo kei hi. Tua inzong “ZOMI BEK” mah ih cih hang ahi hi. “Vakhu muk bawl” mah ahihi.


2015 kum Kawlgam bup kitelpi ciang in, ih maakai pawlkhat in, ZCD party in ih Zomi minam party hi, ZCD mee (Vote) pialo te, ZOMI hilo, ZOMI deihlo te, ZOMI langpang te hi hong ci lanlan leuleu hi. Gamdang aom teng bang in, innlam aom a innkuanpih te kiangah ZCD mee napiak kei uhleh sum hong khak nawnlo ding hi ung ci in, ih vau/tawng zawzen hi. Hih thu te in, eimi sung mahmah ah ih minam ZOMI ih neusek na bek thamlo in, kikhenkhap nading atawsawn sawn ih hi gige hi.


Hih mah hi, Kawlgam bup kitel ciangin ZCD ih buakhuan aa, Tedim leh Tonzang ah MP 6 ih khah hi. A tamzaw (Majority) ii hihi. Tedim leh Tongzang khuapi gel simlo, Chin State myonee dangte’ khuapi teng ah, sun le zaan (24 hr.) 7 days a week electric mei taang zihziah hi.

 Maha Dat-Aa meikhau nawkna khuaneu te na ngawn ah mei taang lai hi. Aw ZCD Zomi nam party nang koi ah om na hiam? Bangding in na hong taisan hiam?

Ko te in, lampi  keek in, Concreate lampi, Nylon Kattaya hong bawlsak hilo ka hi uh hiam? Khua pawlkhat ah sanginn ka hong lam’sak uhhi.

 Bengngong bang aa, khuadang gamdang aom natu nate te uh tawh kiho theilo, tu in Iphone leh Samsung Galaxy tawh mel kimu in tongdam kiluan theih nang’ kong bawlzo uhhi ong ci ding uhhi. Ke’n aman’ takpi kong cih in ah, tuate in nidang pek note kahmaa hun akipan leitung khantohna dungzui in, Kawl kumpi’ Development Planning kibawlsa te ahihi.


2018 kum ciangin, Baptist World Alliance (BWA) ah member ngah thei nading in, ZBCM maakai te in, Zomi Baptist Churches of America (ZBCA) hong phuan khia uhhi. U.S.A gam sung khuapi khuaneu te ah hong zin kawikawi in, Tuiphun pawlpi Thu-um saa te sungpan in ZBCA pawlpi 40 val hong phuankhia uh aa, U.S.A gamsung aom Tuiphum Zomi te hong khenkham lailai uhhi. ZOMI te bangci kipum khat thei nawnta ding?


2020 kum March kha ciang in, Pandemic Coronavirus positive Kaptel khua ah hong kimu khia hi. Kawlgam bup linglawng hi. Tua natna nei Kawlgam ah hong tamsemsem aa, natna ngah te aamau State or Taing Detahgyi Khazai (District) zato ah kipuak hi.

 Ei cina zong tua thukhun zui in Falam Zato pi ah puak ding ahihi. A hih hangin, aamau Amyothar Hlutdaw M.P pa U Zung Hlei Thang in, Tedim cina pa’ Falam Zatopi ah apuak loh nading tungsiah ah, amaa power zang in official lai na tin pah hi. COVID 19 cina te Falam ah kipuaklo pah hi. Kawlpi khua ah Kawlte; 8888 makaite, Kawlmi kipawlna atuamtuam te in zong, Zomi COVID 19 cina te, Kawlpi Zato a puakloh nading tungsiah ah lai natin khin zawzen hi. Paulap ding thugil a muh uh ciang aa hongnial (Denial) kineih uh hi a, nidang lai pek in, “ZOMI” te ki ultung saklua hong kisaa uh hang in, hong mudah,  hongdeihlo honggalbawl, (Prejudice) hongsimmawh hongneu-etna (Contempt) khin-uh na hi gige  zaw hi. Tua kawmkal ah eimi te, Naiganyee Party,Tapidaw Biakna tuamtuam in ih kikhen sawnsawn lai hi. Kua mah in ZOMI te hong kihta nawnlo hi.


ZOMI’ Naiganyee Party; ZCD, USDP, NLD M.P te in, Falam or Kawlpi Zato ah cina hong puak sak zaw ding maw? Or Tedim Zato ah a’kisam zatui zahaa, PPE, vanzat te leh 24 hr electric mei Generator hat khat amanlang thei penpen in hong puak zaw ding na hi uh hiam?  cih, Naingandaw ah pangkhawm in lai khat ih at phah ding hizaw hi. ZCD M.P tengin Vice President (1) tung minthuh in lai ih tin aa, USDP, NLD party dangte ih zawn kei ta lailai hi.

 M.P te koi ah om na hi uh hiam? “Mipi deihna bawl zolo kahih man’un lau in kabu uh hi” hong ci kei zaw unla, “Hiah om ing ZOMI aw hong sawl un, Kei kapai ding hi!” hong ci zaw un. Na kuangluii na (Constituency) mipi in hong lam-et hi. 2020 kum kitelpi ciang in, a’ gahlo hiang khempeuh te kisatan ding aa, mee kipialo ding hi, na kuangluii na mipi te in ci hi.


Tua ahihciang ei “ZOMI” sung mahmah ah “ZOMI” neusek suksuk nawnlo in, kipumkhat aa, vai khat pepeuh (Any Cause) ah ihpankhoptheih ding, ih kipumkhat ding khuahun in honsawl hong ngen ta hi cih phawkciat ni!


“UNITED WE ARE INVINCIBLE; UNITED WE THRIVE”

Lam-etna lianpi tawh,

Khupkhan Thang Taithul
Norman, Oklahoma, U.S.A.
March 31, 2020.
(Revise on April 29, 2020)
_________

Sia Pau Lian Mang
ZCLS President in a thukkikna hih a nuai a ahihi.

Zomi cih min vai kikupna ah "Zolai hong phuatsak Cope topa in Zolai cih min zang lo ahih teh Zopau Zolai cih min cik-a piang hiding?" cih hong kidong ngei khat ka dawnna tawh kei zong hong kihel hi ning.

A tomin gen lehang: Zopau Zolai cih min cik-a piang, cik-a kizang cih kei zong gen thei lian lo hi'ng.

Ahih hangn i gen theih thu ah etkak/tehpih ding a om hun ciangin tu-a kammal na kizang hiding hi ci nuam hang.

(I pu i pate in midangte' pau/lai khatpeuh a zak a muh  simun Zopau/Zolai cih kammal na zang uh hikha ding hi).

A sauzaw deuhin:
I gam ah Cope topa' hong tun ma-in Pu Pau Cin Hau in lai na phuan khin hi. Tua '"lai" pen "lai" mah kici lel hi. Cope topa hong tun ciangin ABC (Romanized alphabet) tawh lai a thak khat hong phuatsak hi. Nih pha ta ahih manin (etkak/tehpih ding omin khentel kul ta ahih manin) Cope topa' phuat pen Mangtuallai kici a, i neih masak pen Zotuallai kici hi
* (Zo cih min hong dawkkhia hi).

Tua minte pen tualsung pana piang hi a, kumpi' ciaptehpih/zatpih min hilo hi. Kumpi in tualsunga kizang pau pen ki-ukna (administration) mit tawh enin Kamhau Dialect na ci hi.

Cope topa in zong laibu a bawl ciangin ei' tualsung pau pen ama' phuat lai tawh a gelhkhiat hi a, tuate Mangkang kumpi' zatdan zui-in Kam Hau Dialect mah na ci hi.

A zenzenin i neih masak lai pen Cope topa hong tun ma-in na hat na hoih mahmah khin henla, laibu khawng a na kibawl zihziah khin, sang khawng ah zong a dawl sangpipi-in kisin khin hileh i kiim i paam-a Kawl, Meitei, Kala, Sen cihte tawh etkak/tehpih kul ding ahih manin tua lai pen Zolai na kici khin ngel ding hi.

Bang hangin tuaci gen ngam i hiam cihleh i pau sungah "Zo" cih kammal tawh etkak/tehpihna i neihsa na tam mahmah ahih man hi.

Zu cik-a kipan i neih i nek hiding cih i thei kei a, ahi zongin namdangte' bawl zu i muhkhak ciangin ei' neih zu pen zozu i ci hi.

Vok i khawi  sawt khin mahmah ngel ding a, vok mah i cih ziau lel pen namdangte' vok i muh teh ei' vok pen zovok i ci hi.

Thau i nei a, thau i cih ziau hi napi, mi' thau i muh teh ei' a pen zothau i ci hi.

Tua mah bangin i gam ah i teeng a, khamh ahih manin khamhtung i ci lel a, gamdang tuamtuam i phak i muh ciangin ei' gam pen Zogam i ci hi.

Ei teng bek kimumu-in i beh i khua i awkaih bek tawh i kilolo lel a, eileei zong "eimi" peuh i kici lel hi. Lem mahmah lel ahih man hi. Tua panin mundang gamdang ah namdangte lak i tun ciangin etkak/tehpih ding hong om ta a, beh/khua/awkaih khawng bek-a i kilawh hong cing thei nawnlo hi. Nam khat i hihlam i kiphawk deuh a, min khatin kilawh ding a kisap ciangin meeting sap kullo, i sung panin Zomi cih hong dawkkhia hi.

Khup lehang, etkak/tehpih ding a om hun cianga hong dawk zeuhzeuh Zo cih kammal cik-a piang cih pen thei zo nailo hihang. Tua mah bangin etkak/tehpih a omna tungtawna hong piang Zopau Zolai cih min zong cik-a piang cih a kigencian thei nailo suak phot hi.

Cik-a piang cih i gen theihloh manin Zomi, Zopau, Zolai om lo i cih ding zong lah piang thei peuhmah lo zel hi.
(Kei mimal khat ii muhsun teng kikupna ciang bek ahi hi


Post a Comment

Ngaihsutna hoih thei penpen tawh a nuai ah Comment na pia zel in maw Sanggam. Laigelh mite thapia in, mi a tampipi te muh theih dingin na Share kawikawi in. Lungdam.

 
Top