0

 Burmanization Dawi Havang Uk kipat Khuavel Cold War ah Khulhun Tapkual Zomi sung Federal Muilenkip Sitni Pa (1961-1988)



1961 kum, August 26 ni zingsang 10:00 AM hun in Minamkim Parliament(Upper Parliament) leh Mipi Parliament (Lower Parliament) Nih kigawm Parliament Meeting pan in Prime Minister U Nu thusung ahi 1948 Constitution puahkikna 3rd Amendment tawh Buddhism Biakna Zui Gam cih kipsakna a thukim (324), athu kimlo (24) tawh hong kipsak uhi.


 1948 Suahtakna ngah khit akipan kumpi sem U Nu makaih Kawl kumpi AFPFL party sung buaina, Panglong Thukimna tawh kituaklo ki ukna te hangin Khamtungmite lunglengna hong tha khauh tektek hi. Tua kawmkal ah 1960 General Election in U Nu te’ Campaign Policy ah Buddhist Gam a cihna hang tawh Kachin Independence Organization(KIO)-1960 October 25, Kachin Independence Army(KIA)-1961 February 5 in piangkhia hi. Rangoon University pan Kachin Siamsinte KIO hong lut mah bangin KIA ading Galpi IIna pek in galhang in a minthang Kachin Ranger te makai uhi. Shan gam ah singnuaimi kipawlna tampi ading lak ah Palaung State Liberation Front (PSLF/TNLA) bang 1963 January 12 akipat un Temtawng Khat bek tawh singnuai lut uh kici hi.


Zomi sung ahih leh U Nu party Clean-AFPFL(ThantShin) aka Union Party nungzui pawl a om bangin U Ba Shwe leh U Kyaw Nyein makaih Stable-AFPFL (TeMe) nungzui pawl cih bangin Burma lam Zogam ah Beh leh Phung sung, Bangkua sung, Nupa kikal sung dongah TeMe/Thant Shin ki totna, ki elna, ki langpangna, Innkuan kikhen phial zah in ki nak buaipih khop mahmah hi. 


Tua hun sungin Manipur Lamka khuapi ah T. Go Khen Pau leh S. Vung Khom makaih Paite National Council in Prime Minister Jawaharlal Nehru kiang ah “Re-unification of Chin People of India and Burma under One Country” cih Zosuante Khempeuh District sung khat ahi zongin Division sung khat ah ahi zongin Region Khat sungah Gawmkhawm in Gam khat suah theih ding ngetna Memorandum Laipi 1960 May 30 in khak uhi. Assam gam sungah Lusei mualkuam pan in Zosuan sungah Political Party masa pen Mizo Union in 1947 pek in India uk Mangkang kumpi kiang a nget uh Zogam Suahtak nading, Zomi te gamkhat ah tengkhop ding anget uh Memorandum maban zong ki ci thei hi. 


Leitung Galpi IIna man khit Suahtakna ki ngah ding cih amu khol Shan Sawbua te in Gam kiukna dan tawh kisai in Indochina gam Malaya Tuikulh (Malaysia) ah Ukpite Thuneihna lam bei tuanlo dingin, gam nei tek ki pawlkhawm in Ei gam tek ah thuneihna zong neih theih nading akipan democracy tawh lah suakta tak in ki uk na thu Dangka 10,000 bei in akan na uh pan hoih pen asak uh thute 1947 Panglong Thukimna ah hong ki bulphuh ahi hi. Tua hang mahin Suahtakna ngah khit kum (10) phakhin ta leh Gam ki ukna pen Panglong Thukimna tawh kituak lo, Democracy tak zong hilo ahihna hangin States Unity Organization cih Min tawh 1961 June 8-12 sung Taungkyi khuapi ah Khamtung mi makai khempeuh Conference hong sam uhi. British Colonial hunlai pek in Federated States in ding ngei Shante in a Federation Experience uh tawh hong makaih uhi gige cih zong phawk kul hi. 


1948 kum in Zogam suahtakna ding Captain Mang Tung Nung’ phut Chin People’s Freedom League(CPFL) leh Takhin Wantumaung makaih Chin National Union(CNU) kigawm Chin National Organization(CNO) zong Taungkyi Conference ah Chin Special Division tangin hong kihel hi. Rangoon University pan Sangnaupang makai Mr. Chin Sian Thang zong Captain Mang Tung Nung tawh hong kithuah bek hilo in meeting hunsung ah makai Captain Mang Tung Nung cinop lohna hang tawh Mr. Chin Sian Thang mah in Zomite Political Stand hong sung ngiatngiat hi. 


Law sangnaupang bek hilo in British hun pan tuahun dong Civil Law, Criminal Law, Political Process te tel mahmah ban ah Internanional Law zong expert mahmah cih mikim in tel pah uhi. “Ute Naute aw ei Gam pen ki phelkhap dekdek ta hi hang, bang khialna om hiam cih en cian hi leng ei Gambup in ei zuih lamzikpi Constitution sung ah kimu thei hi; Constitution sittel hi leng alang khat ah Gamkhat bek thuneihna Unitary style hi gige in, Federalist hihna alang ah them kimu thei bek hi. Panglong Thukimna pan Policy kikhungsa mah bangin Gam zong kip tak zo nawnlo ki tamkham ding naih gige hi. Union Gam ki phelkhap lohna ding ahi zongin, Belpawl khoppih State gamte in Aki-leh-kim Thuneihna (Equal Rights) ngah nading ahi zongin Shan State leh Karenni State pan hong thu sungte uh ka thukimpih hi” cih pulak hi. 


Tua ban ah Zogam tawh kisai in zong, “Bristish te hong tungma pek in Kawl tawh kisawhna om vetlo, Federal zong hilo, Suahtakna bit tawh Zogam ah ko Zomite in suakta tak in ka zingvai ka nitak vaite uh hawmthei hi ung; Annek tuidawn ding, sumzuak sumbawl na zong nop tak in sem thei hi ung, tu in ahih leh Suahtakna ngah cih hangin Pupa khangin ka neihsa uh ka pianpih suahtaknate uh sup lawh zawsop in, ki om nuam nawn hetlo hi. Panglong Thukimna te mah bulphuh in hih Constitution puah phat ding, kumpi ki Uk na dan puah kik ding, Federal Republic gam taktak kisam lua hi hang” cihte vuicing tak in thu hong sung hi. Conference ah Chin, Akaran, Mon te State ngah ding ki thukim pih tek hi. Meeting khensatna tawh Constitution Drafting Committee ah kum (23) phapan Mr. Chin Sian Thang zong guang uhi. Taungkyi Conference thukhensat pi tengin:


1) Bamar State form up ding (Vompi sahawm bangin Division 7 la Kawlte hangin Parliament Politic ah Khamtung mite ading supna bek om hi cih muhna hang hi.).     

                                             

2) Ki Bepawlna Bulphuh Gam hi ding (Republic) in Parliament Dawl Nih hi ding; Parliament Dawl Tung (Upper Parliament) leh Dawl Nuai (Lower Parliament) hi dingin Thuneihna aki kim kul hi. Minam Palaite kahna Parliament Dawl Tung ah MP zong aki kim in koih kul hi. 


3) Central Government thuneihna zong ciangtan ding-Limited Power kisam hi. (Parliament leh Government kikal ah Check and Balance om zawh nang hi.)


4) Central Government in anuai ate len dingin adang om lai Residual Power ah atam zaw pen Khamtungmite let kul hi (Equal Rights om theihna) 

5) Union Revenue zong aki kim tak in hawmin zang tek ding cih teng ahi hi. 

A* Foreign Affairs

 B* Union Defence, 

C* Union Revenue, 

D* Cash and Cash Production, 

 E* Post and Tele Communications

F* Train, Airline and Port Tranportation, 

G* Supreme Court,.

 H* Sea Port Tax, 

I* Union Budget Sharing 


Suantakna ngah 1948 kum in Panglong Thukimna ah Sign ta leh Infrastructure, Transportation, Education thanem lai lua kisakna tawh C ci om peuh leh Sa lim cih ngaihsutna ciang tawh State level zong la ngamlo Division level cih aniam zaw Political Status kila hi gige cih khangthakte in pil lawh kul ta hi. Chin Division cih min sap sang anop zaw dingin Kawlte hong phuahsak Chin Special Division cih Special behlap pen Kammal bek hi cih zong tel kul, ki pak luat nang om kilkel lo hi. Development Expenditure Budget peuhmah Kawlzang ate mah bangin Central Government tung kinga, Central pan hong kia khateh nengneng dawh dinmun ah Budget Lakh 10 ading Lakh 4 bek kingah, Lampi tawh nangin Lakh 1 bek ki ngah tawh Lampi Mile (1) bek kito zo hi in Zogam Leilu Leitaw kikal 420 Miles a sau pen Suahtakna ngah zawh kum 73 acing khit hang tuni dongin Motor Lampi hoih tak tungzo nailo cih tel kul hi. Tua mah bangin Kawl kumpi khateh nengneng kia mah lam en den Development Budget ngah sunsun ki tuhtuh Zomite, Development nengneng ngah ciang Politic taktak asa Zomite tuni dinmun enleng ei nuntaknate aniam dingmah hi in ei Mindset mahmah ki leitai lai mahmah cih Tangkhatui bangin kha taleh sang siam kul hi. Zomi in Politics ah Khanlawhna taktak kisam lai hi. 


Taungyi Conference thu khensatna teng tawh Prime Minister U Nu makaih kumpi tungah 1947 Constitution puah kik ding ngetna te athu in PM U Nu in zong nial het lo hi. 1962 March 1 nitak in Burma Radio Broadcasting (MRTV) huang ah PM U Nu sapna tawh nitak annek khopna ah Ethnic Khamtung mi makaite kiang ah zong zingciang Parliament ah 1947 Constitution puah kik ding Thu sung kipan ding hi cih U Nu in pulak lai hi. Aihang in March 2 ciangin General Ni Win makaihna tawh Kawl galkapte in Revolutionary Council ci in kumpi thuneihna hong buluh uhi. Tua bek thamlo in Khamtungmite in Shante vaihawmna zui in ki Belpawlna gam pan inntuan sawm uhi. Federal cih in Union Gam kiphel khap sak ding hi. Gam kiphelkhap ding deihlohna tawh ahunlap in ukna kila hi cih nakpi in Mipi up zawh zah dingin Propaganda khah uhi. 


Ni Win in gam thuneihna abuluhna thu deih vetlohna tawh khauhtak alangpang cih Khuapi sungah Kawlte kipawlna lak bangah All Burma Federation of Student Union (ABFSU) mah thahat pen hi. Media lamte in ahih leh Dagon Tar Yar, Bamaw Tin Aung leh Lu Duh News Publication dan in Progressive opinion neite lo buangin ahih leh bang Revolutionary Council thusuah bangin news suah uhi. Ni Win in ukna abuluh ni zan Zomi Tangko Newspaper Offset ah giak in mat leh hen thuak kha lo Mr. Chin Sian Thang, Pa’Oh makai Tathon Hla Phe, Mon makai Naing Ngwe Thein cih bangin Ethic makaite in zong Zangkong khuasung Media tuamtuam te Zumte ah va delh liang un “Federal Policy cih in Gam kikhen khap nang hilo Ki Belpawlgam taktak ngah nading hi zaw hi” cih haksapi in va gen pih koikoi ta le uh atel zo, asang zo ding mi haksa mahmah in Federal cih Dawi leh Kau zah in aki lipkhap hun ahi hi. 


1962 kum sung mah in Manipur pan in Tun Kho Pum Baite in Pakistan gal huhna ngen dingin Zangkong hong tung suk ciangin Zomi Tangko Newspaper Offset 38th lampi mah ah zintung hi. Mr. Chin Sian Thang tawh Tun Kho Pum Baite kithuah tangvalno (2) in Pakistan Embassy ah khe mah tawh pai tangtang in Zogam suahtakna dingin Gal huhna a nget uh (3) vei bang atun khit uh teh Embassy thunei te in “ahi zo ding mah na hi uhiam” cih a sittel uhi. Tua thu innlam ah a manlang in Sikkhau asat toh uh ciangin Tupi thau mah tawh Morey ah India te Police camp khat Zomite in va busim pah uhi. Morey ah Police camp Zomite ambush na thu BBC World News ah hong suah akipan Pakistan Embassy muangna ngah zo pan in Tun Kho Pum Baite Min tawh register theih na Paite National Council cih Zomite in Pakistan pan Galhuhna ngah ding lampi hong kihong ahi hi


  Revolutionary Council in ‘Shante thutheih Federal Policy hangin Gam ki phelkhap dektakna pan in ahun lap kiau in gambup honkhia’ cih paulap tawh 1962 March 2 in ukna buluh bek hilo in April 9 in mipi neihsa sumbuk khempeuh akipan dangka, kham leh ngun khempeuh hong sut khia bek thamlo dangka Kyats 100 leh 50 lai dal sisak uhi. 


 Ne Win te pawl pen Revolutionary paulap bek hi in, Communist bek hilo Communist ah suksia pen upna Ideology khat mah tawh sumbuk teng hong sut bek hilo inn le lo neihsa khempeuh hong buluh lai ding hi cih tawh Parliament bei lungkim lohna, Mipi thuneihna ngah kik nading lunggulh na, adiak in Zomite zankhat thu in sum buk neihsa teng ahawm ban ah sum neihsa te a sih hiau ciangin mipi kizawng tek na hang tawh Ni Win kumpi alangpang dingin khangno te mipi te zuih Zogam ah MP lui pawlkhat, Galkapluite leh Educated hon khat ahi Colonel Son Kho Pau, Dam Kho Hau, Mang Khan Pau, Hlal Nawl, Song Cin Lian leh Thual Zen Liante makaih na tawh 1964 June 6 ni India gamgi ah taito in Anti-Communist Freedom Organization (ACFO) hong piang khia hi.


 ACFO pawl in Manipur ah General Tun Kho Pum Baite tawh aki zop theih khit uh ciangin United Chin Government (UCG) cih Zogam Kumpi leh Chin Liberation Army ah Prime Minister General Tun Kho Pum Baite, Defense Minister Colonel Son Kho Pau, Foreign Minister Hlal Nawl, Commander in Chief Thual Zen Lian, Home Minister Dam Kho Hau makaihna nuai pan in East Pakistan ah hunthak tawh kituak Galdo Siamsinna sin dingin General Tun Kho Pum Baite, leh Colonel Son Kho Pau makaihna tawh Tangval (30) ki kuan sak uhi.


 1964-1966 sungin Zogam ah Kawl galkap tawh Zomite kikal ah Buanli kikapna (1964 Oct. 23), Dampi kikapna, Zogam Galkapte Rih lakna (1965 Feb. 17), Tedim um cihna (1964 July 17), Hakha Police Station kikapna (1965 March 1) cih bangin galpi atung dek phial hun cih theih hi. East Pakistan pai te hong tun kik uh ciangin Ngal Zang Camp ah kituah ngei ngai in Foreign Minister Hlal Nawl makaih Zogam Tangval (86) in Falam, Haka simh ding, General Commander in Chief Thual Zen Lian makaih Zogam Tangval (700) in Tedim simh dingin 1965 February kha kipat lam in kuan khia uhi. Rih khua ah om Kawl galkap Platon khat ol tak in zo, General Commander in Chief Thual Zen makaih na tawh Hakha Police Station kikap na ah Zogam ading Gawngmual khuami Thang Khan Kap in anuntak na pia khia, Zampi khuami Suan Do Nang akhe liamna tawh tai zolo in mat thuak hi. Atak in bel man lo dingin kilemna la ding in ki ap ding cih Ni Win galkap lam tawh aki thu kim sa uhi napi amin deihna uh tawh galmat in mat bawl uhi. 


Tedim khua simh dingin hong pai ahi Commander in Chief General Thual Zen makaih Zogam galkap te kiang ah Tedim ah galtung leh Mipi genthei lua ding hi cih tawh Falam DC Mingyi Pu Thawng Cin Thang leh North Western Command pan Deputy Commander Colonel Van Kulh, Colonel Putpa (Chin Oosii retired) in Suangkua Kihona ah akhohna hangin Tedim khua simh ding kipelh hi. Suangkua kihona ah Security sem Pau Khan Thang Tedim pan in Shan gam ah asanggam pa luang la dingin azin suk leh Kalay khua Welcome Hotel ah kimat thuak hi. Tua thu hangin vailem nawn kei eih cih tawh Tedim huam ah om UCG/CLA makaite SK Ngul Langh te inn ah a kimuh sim det na uh pan India gamgi lam kihep toh ding khensatna tawh 1964 July khasung in Mualtuk ah kituah in Amm Thang in ahawl sak Lian Khen Thang’ jeep motor tawh Cikha dong pai uhi. Khangthakte in mipi genthei lua ding hi cih tawh Gal doloh ki thukhual sak na akipan Kawlte leh Kawl nungzuite up pahpahna khuak ciang tawh Revolution ki pat vet loh ding hi cih khuaphawk kul hi. 


Tua hun in hi leh UCG/CLA Zogam galkap in Ngal Zang, Tuisanzang (Dimpi Khuataw), Champhai, Vanlaiphai, Thingsai cih bangin Camp neitek uhi. Champhai (Tonsim) ah aom sung un Lusei te zong Basic Arms Trainning apiakna uh pen 1986 ciang Mizoram State ngah khia MNF ading Foundation masa hong suak hi. 


Kawl kumpite lam pan in Commander in Chief General Thual Zen Lian tungah Myauk Uk za tawh azol hang un ngah zolo uhi. Zogam ah Zomite in UCG makaihna tawh Kawl Ukna Buluhte galdona thahat mahmah na pan hong kiam kikna in 1965 kum Ne Win leh Indian Prime Minister Lal Bahadur Shastri te Zangkong a kimuhna vuah gamgi dungah Singnuaimite man tek in kikhek ding MoU (Memorandum of Understanding on Extradition Agreement) hangin Indian kumpi in 1966 kum akipan UCG makai amat te in Colonel Son Kho Pau (Imphal Thong), General Thual Zen Lian (Behiang gei Ngalzang ah kiman in Mandalay Thongpi puak), Hlal Nawl (Shillong ah kiman) Dam Kho Hau, Ro Thang leh anungzui honkhat man in Kawl kumpi khut sung ap uhi. Kawl kumpi in zong MNF makai Lal Denga naupa Ciau ah man in India kumpi ap uhi. Tua ban ah kilemna bawl ding cih tawh Kawl kumpi palai te khem thuak in Buanli pan in Zampi paina ah mat thuak (26), Tedim (4), Falam (2) leh Hakha (1) tawh gawm in mi (33) leh India te ap thuak General Thualzen te pawl tawh mi (40) val ding Monywar leh Mandalay Gilbem tung uhi. United Chin Government kumpi Commander in Chief General Thual Zen Lian in 1974 Feb. 12 in Mandalay galkap zatopi sung pan zunkhum natna tawh kol bulhsa mah in Gam leh Nam ading anuntak na hong pia khia hi. Hakha kikapna ah thau khakna tawh akhe kitan Suan Do Nang bel Sitni Chin Sian Thang hanciamna tawh High Court ah appeal na pan gualzo tak in gilbem sung pan in kai khia zo hi. 


1962 pan 1966 dong atha hat mahmah United Chin Government nasepna Makaite akipan nungzui te Gam 2 kumpi te khem thuak kimat thuak na hang tawh hong kiam kik hi. 1969 December 30 in MP lui John Ting Mang makaihna tawh Zomi khangnote in U Nu makaih Parliament Democracy Party tawh kizom dingin Bangkok lam zuan uhi. William Salianzam, Michael Mang, John Ting Mang makaih Chin Democracy Party (CDP) leh Jimmy Thang Khen Suan makaih Zomi Chin Liberation Front (ZCLF) te 1970 February 20 ni kimuhna pan Pangkhawm ding cih thukimna tawh United Zomi Democracy Party (UZDP) Umbrella nuai ah hong kigawm uhi. February 25 in UZDP makai Jimmy Thang Khen Suan President pan hong khawl kik vat ciangin Chin Democracy Party kici kik uh in 1972 August 24 in Chin Independence Army (CIA) mintawh Galkap ding uhi. 1973 January 29 in Parliament Democracy Party makai U Nu zong thakhat in aza pan hong khawl ciangin CDP pawl sung ah pawlkhat hong lungkia mahmah in mimal 150 pan 100 dong ong kiam suk zo uhi. 


1976 January 14 in Chin Independent Army in Thai gamgi KNU Headquarter Manawplaw pan in Arakan gam ciah ding Arakan Liberation Party tawh tonkhawm in Tunnu Zogam ciah ding hong khensat uhi. 1976 February 18 in PDP zong hong bei ta hi. CIA te Zogam zuatna ah thu khensatna te in: 

1) Chin Independent Army (CIA) pan in Chin National Army (CNA) kici ding.

2) Zogam ciahna Long March akihel peuhmah a za panmun uh Step 3 jump promotion to ding.

3) Zogam tun ciang dong Arakan Liberation Party Chairman Khine Moe Linn tung pan Ration leh Medics huhna la ding cih teng ahi hi. 


Tua bangin CNA in hong khensat khit uh ciangin William Salianzam makaih mi (120) Manawplaw pan in Shan gam, Kachin gam kot in Zogam ah 1977 kum tuk kipat sungin guah lak dai lakpi mah pan hong mualsuak zo uhi. Phunom khua atun uh ciangin Thuklai ah antaw in apaina uh pan in Kawl galkapte in CNA thu za kha uh ahihmanin Phunom leh Saizang kikal akipan Saizang Vanlengtual mun ah Kawl galkap leh CNA te kikapnapi tawlkhat hong piang hi. 


Khuahun haksatna, gilkial dangtakna, zatui zaha beina hang tawh sauvei athuak zo nawn lo CNA te leh ALP te kigawm hi ding in Vangteh khua ah Myamar Socialist Programme Party makai te kiang mimal (20) in surrender hi. Aihang in Kawl galkap Tactical Commendar Bo Hla Twin thupiakna tawh avek un lampi dungah kigual sak in Bo Maung Aye in cik zia lo tak in abanban in avek un alu uh pan kaplum ngiatngiat hi. Tua mah bangin adang surrender beh ahi Zomi leh Arakan mi (40) zong Kawl galkapte in avek un kap lum gai uhi. Tua zah tak cik ziat huai tak in mihing tak pi ganhing bangin aki thatna pen akim ah khuami te in pawi et in agal pan en uhi. Adang ki mat beh mi (46) bel Kalay thongpi ah kipuak in galkap (4) nak liam mahmah uhi. ALP makai Khine Moe Lin ahih leh Mualbem khuataw ah gilkial dangtak cisa mahmah in om laitak ki hing mat in aphual ah kikap lum pah hi.


 Khua tawh kinai kidelh leh phak baih ding lampi atawn lo gamgi dungzui ALP te pawlkhat bel Arakan gam mualsuak zo uh cih kinung zak hi. Kalay gilbem kipuak lak ah tuhun ALP Vice Chairman Khine Soe Naing Aung zong kihel hi. 1976 February kha in ALP leh CNA te Zogam ah abei lawh khit uh akipan kum (44) cin 2015 kum ciangin ahih leh Khine Moe Linn maban zom cih theih United League of Arakan makaihna tawh Arakan Army te avui atang tawh bucing tak in Paletwa gam ah Kachin gam Laiza pan in tung kik zo pan uh cih theih hi. Tua pan in Kawl gal nangzo un tuni in Northern Arakan ah Liberated Area zahphial ngah zo ban ah Arakan kumpi gam lakik ding cih Rakhita Policy tawh a mipibup huam khin zo phial uh cih theih ta hi. 


1969 December 30 in gam leh nam itna tawh genthei haksa pi mah ta leh Bangkok zuan in Revolution kipan CDP, ZCLF, UZDP te CNA in 1977 tuk sung mah in guahlak dailak thauvui thautang lak ah a it mahmah uh zalmang in amat den uh Tuunnu Zogam leitang sik khit phet luitui luang sialsial te et cim nailo, huihkhi siangtho nungte zong dik cim nai lo laitak in lipkhap huai tak in thah na, mat na thuak in mitphiat kal in hong bei hiau hi. Galte kiangah surrender khin Prisoners of War (PoW) hi napi lam dung ah kigual sak in kap lup ngiat ngiat thuak cih bel ngaihsut in zong sanhak lua mahmah in amaute ading tuni hun bangin Speak Out sak ding cih lah om kilkel lo War Crime hi acih sak thei dinglah om vetlo pawi et bangin amu khate in zong veina mel neihpih lo in a it mahmah uh Zogam sik phet in aluang phum pah Zomi leh Arakan kigawm galkap (66) ciang kithei kha in aki thei khalo zong omlai kha ding hi. 


U Nu nungzui CDP te pen Kawlte in Chin Oosi Tat cih in zong ciamteh uh in tuasung ah Chin Battallion (2) ah Deputy Commander ahi Lieutenant Colonel Thian Kho Khai tapa David Thang Za Pau zong Math asin laitak Second Year, Rangoon University pan hi in Karen gam ah aluang phum khin hi. 1988 Generation te in zong lap lai uh, Pa Pau cih khat zong na om hi. A Min apuam a Beh a Phung zong ki kan zolo Pa Pau in bel Liberated Area ah Revolution semsuak in Karrenni gam ah aluang phum khin hi. David Thang pen Sangnaupang Martyr Salai Tin Maung Oo tawh kineu lawm hi uh in Salai Tin Maung Oo ading singnuaimi a contact pen Chin Oo Sii Tat tungpan Parliament Democracy Party gelna tawh khuapi sung ah galdo dingin Special Commando Tranning man khin khat hi. Ne Win in ‘hua Chinpa sinai lo maw’ cih akam dot tawh anautang te in bung leh bengin 1967 June 26 in Capital Sentence tawh zing tuungin Insein thongpi ah athat uh Salai Tin Maung Oo hunlai in ahanciamnate uh tuni 2021 Spring Revolution ah PDF/CDF/ZNV cih tawh Gambup akipan Zomi sung khangno lak ah hong nungta kik cih theih hi. 


Leitung Politics luanzia tawh en leng American makaih Liberal Democracy Ideology deih lamte leh Soviet Union makaih Communist lamte kikal Cold War khauhpai mahmah laitak hi in Burma ah Ne Win makaih Revolution Council coup vai akipan Khamtungmite in Pianna Gam tek ah Thuneihna ding Liangko kikimna ding kitomnate bangah tuni hunte zah in Public ah pulak in hong buaipih het lo uh cih theih hi. People’s Republic of China kumpi Communist Party of China (CPC) in Brotherhood Party cihna tawh Communist Party of Burma (CPB) avui atang tawh ahuh mahmah bangin CPB te tawh tualgal aki dodo Ne Win makaih Revolution Council pan apiang 1974 Constitution tawh One Party Dictatorship Burmese Socialist Programe Party kumpi kici Socialism vunsilh Kawl Minampi lungtang bulphuh Galkap kumpi molhtum Millitary Intelligence bang USA, Central Intelligence Agency (CIA) in Intelligence Technique hilh in Technically in a panpih mahmah hunte hi gige lai hi.  


Zomi te dinmun en leng zong Gam le Nam itna tawh Ne Win galkap kumpi leh do te mimal in kisim thei zah dongin ki tawm ban ah Thual Zen Gal cih ciang bek ki thei in tuni dong mipi atam zaw in phawk lua het lo ban ah Vangteh, Saizang kuam ah ki tualthat te thu zong atel omlo in Khine Moe Linn gal peuh kici ziau hi. Burmese Way, Burmese Style Socialist System cih ki ukna nuai ah Zomi te in ci omlo, sa limlo mah cici lai in lokho singpua nuntakna, khau thoh puasim a nuntak, hero setbing puak tawh nuntak, coorperative pan kihawm antang, sathau, besan te ngah theih nading khasim in kigualh det ciang tawh mihing in ei pianpih leitung nuntak ngeina ding mah kisa kha gige hi.


 Datbuu, tuisa, bel, leh singer setlu neih ciang, sa meh leng lungnop cih ciang tawh leitung nuntak abucing kisak hunte cih theih hi. Zangkong ah Union Day ni ading ganhing bangin ngeina puan tawh va lam suk khak zong vang neihna pi kisa in ki sialh tawh Township (9) ah khua Khat leh Khat kituh liang in om hi. Kumpi nasep zong thupi kisa mahmah bek thamlo in, Kawl galkap tum ding zong pasal thahat te ngim napi ahih ban ah Galkap tangval inn ciah khat in khuasung ah nungak hoih pen zi dingin angah na Zogam hi. Lokuan singpuak tawh nuntakna, sabeng na ah sa man leng khuamual ah hanla sa in amual suakte, anlak khit teh zu le sa tawh atong den minam te, neih leh lam ahau te mah a thupi sak minamte, tuabang khuak sung ah thaulawng suangin Ukna buluh Kumpi gilo Khat do khia in Democracy tawh ki uk ding, ki belpawl gam ah Minam dangte tawh liangko kikim in Panglong Thukimna om bangin Pupa hun pek in Zomite neihsa thuneihnate ngah kik ding cih Federal Policy thungaihsutna neite ading mipi panpih na ngah ding bangzah ta in haksa ding hiam cih kimu thei hi. Kawlgam mi atam zaw leh Zomibup bup cih theih phial BSPP (Mah Sah Lah) party menber alut hangin Mr Chin Sian Thang ahih leh BSPP member lut vet lo hi. 


Gam leh Nam itna tawh milak salak ah haksapi in va om in Nam hubit dingin avui atang tawh hong ciah kik te zong khuamual ah vaitun zu tawh kidawn lo lua kisa Kawl galkapte thupuak in hanmual azuan sak Zomite cileng kikhial lo ding in ka um hi. Phattuamna Khat peuh hong pia thei Ulian kici peuh mah Pakkual tawh dawn ding, Sa gawh ding, Zulup ding cih lungsim dinmun tawh tuni dongmah atam zaw ki nungta lai hi. Mimal aki tam hangin Sai ek mah bangin ei angsung tek, ei khuatek ading bek mah ki tuhtuh in aki lem thei lo, aki tawngtawng te in namdangte’ nung zui ding mah, mi molh tum ding mah kiva zaw ei hihna lamdang hetlo cih theih hi. 


Thein Phe Myint in 1974 Constitution aki at laitak in Zogam ah hong zin toh na thu Laibu in abawl na “Vititatai Toh Ta Khauh” ah Zomi te Khuado Sagawh Annek Nuntak dan pen na lungkham khia mahmah hi. Hi bang tawh Sialgo in Zupi lup in zankim dong lamlam le uh zingsang tho zo ding uhiam. Khuamial sung ah nungak tangval te paktatna te zong na mu lai in khannuam mah uh ei na cih beh hi. Zingsang tho zolo in nasem zo kei le uh nasep tha kiam in Productivity zong kiam ding hi. Tua ban ah Sialpi Khat go in gaitum pah cih tawh sum kikhol theilo dingin zawng na ding lampi ci hi. Hi bang peuhmah system pen Khul hun lai (Common Era) mah bangin tuhun Modern Socialist Era Changed Revolution mazuatna ah ki thanem tuam ding hi. Bangbang hi leh Zomi te pen Common Era (Zero Century) hun tapkual pan in Modern Socialist Era Changed Revolution hun (20th Century) ah tha khat in hong tungto vat Minam te hi cih tawh aki hehnepna record hi. Tedim Sangpi ah mipi tawh kimuhna pan in zong Tedim kampau te in amau leh amau Zomi kici uhi. Kawlpau zong asiam tam uhi. Mailam Socialist Huthak ah khutzat theih (molhtum) ding hong tam kha ding hi cih zong remark pia hi. Atak in bel 1967 lai in Zogam hong zin Thein Phe Myint tuni dong cidam lai in hong zin kik leh zong Common Era pan Socialist Revolution hun ah luai lenglang bek napi un khangto tuanlo 21st Century Liberal Democracy hun ah zong pilna laitan bangzah in anei zong un ahau zong un athu ngaihsutnate uh Tapkual mah ah kibual lai veve Zomite cih remark hong piak mel kigen thei lo hi. 


Sanggam Lusei te a hih leh 1948 pek in Zosuante ading British kumpi kiang Gam Khat angen Mizo Union khaici tuh om sa mah bangin Burma, India, Bangladesh gam(3) ah kikhen thaang Zosuante gawmtuah ding cih ultimate goal tawh 1963 December in Mizo National Front Chairman Laldenga, Lalnunmawia, Saingata makaihna tawh East Pakistan ah Underground Mizo Government daptak in hong phuan sim uhi. 1966 March 1 in MNF in Independent Tangko ahih manin India kumpi tawh kidona nakpi in hong piang hi. 1966 March 5 in Prime Minister Indira Gandhi in Assam gam Lusei mualdung ah Aizawl khuapi akipan Lusei khuateng kapzan dingin Indian Airforce (IAF) Command apiak in leitung pian zawh Democracy gam ah a mipi uh Airforce tawh akap masa kumpi cih in ki ciamteh hi. Indian Army zong Major Operation pi lut in thau tawi, muh teng that, numei teng abuan ziahziah uh pen apasal te maitang nangawn zong pelh lo uhi. 1971 kum Bangaladesh gam Independent angah ciangin MNF te India leh Arakan gamgi ah kikhin hi. MNF umbrella nuai ah Zomi Liberation Front (ZLF) kici Chairman Thial Khai, Vice-Chairman Thawngluai, Foreign Minister Thawngsai te makaih zong om hi. Kachin Independence Organization (KIO) veina, itna, khualna tawh Finance Bran Sai tung pan panpihna hong ngah uhi. 


Thein Phe Myint Tedim hong pai lai in zong Bangaladesh gamgi pan Zogam hong ciah MNF te zan khat giahphual satna Thangdung ah an huanna meikhuk te zong na ciamteh hi. 1968 June 1 in Minam ading nasepna, Revolution ading Fund kisapna bek hilo in Zosuan sanggamte tawh Zogam Suahtakna lakhawm ding cih Organize kawm in MNF te Tedim hong lut uhi, Revolution nasepna peuhmah sikha lau in alau Tedim lam ngeina om bangin Kalay ah LIB 89 te a report suk Kam Za Pau in Tedim pan Kalay minute 45 motor hawl suk hi. Security adingin Communication cut off na in Sikkhausatna sattan, Burma Economic Bank pan dangka Kyats 8 lakhs, GAD office pan Sittaw Lai khetna Khat leh vandang tampi la in MNF te Tedim pan withdraw kik uhi. Hih thu tawh kisai in Zomi te in Lusei gal ci in Sikha lang zah in tuni dong kigen lai hi. U Nu hun in TeMe leh Thant Shin cih Kawl party 2 buaina ah Zomite zong kibuai, Ne Win kumpi hun sung BSPP (Mah Sah Lah) party khat bek hun in zong panmun kituh in a bawng buai Zomite, Zo le Sim buai , khat leh khat aki el Zomi te, SLORC Than Shwe hun sung zong Kawl galkap kumpi mah thupi asa Zomite in developed gam te ah Refugee noptuam pih in anei te, USDP Thein Sein hun in zong USDP hi lutlut, NLD Kumpi hun sung akipan NLD mah kumpi ding hi cih tawh maipha zong nuam kituh liang Zomi te dinmun in na khempeuh ah mi nung mah hong tung sak den pen lamdang hetlo cih theih hi.  


 MNF te in kum 20 sung Revolution asep khit uh ciangin India Government leh Mizo Government Peace Talk pan in 1986 June 30 in Mizo Accord Sign khawm in Assam State pan in Mizoram State angah uhi. Mizzo Accord ahih leh Disarmament, Demobiliation, Reintegration (DDR) hi in MNF zong thautawi nawnlo Politicical Party in dingto a Election Politic ah tuni dong akip mah bangin tutadih Mizoram kumpi sem hi. 


Revolution cih in Hiamtawi Politic hi sisan luangna ahihmah bangin Sisan bek tawh suahtakna kingah zo bek hi . Policy ngimna khat atang tung na ding cih pen Ankam suan, Vaimin tuh danin hun tomno sungin ki ne thei pah nam hilo hi. MNF te in kum (20) tawh Mizoram State ngah hi. KNU in kum (70) val asawt hangin lungkia tuanlo in Karen mipi in maban zom veve uhi. Israel te ahih leh Jerusalem pan Roma te hawl khiat khit kum 2000 acin khit teh Canaan gam Palestine ah David Star pi National Flag 1948 May 14 in leitung kiu li thawn in Tangko khia zo uhi. 


Mizo tawh kisai in Zomi sung ah ki mang ngilh ngei lo ahi General Tun Kho Pum Baite sihna tawh kisai leuleu ah alawmpa Pu Chin Sian Thang in MNF tung ahi zongin PNC tung ahi zongin alai tang na sa lua mahmah in Gamgi khengto in ka zinto ngei kei ding ci hi. 


1962 March 2 ni Ne Win makaih Revolutionary Council in ukna buluh kum sung ahih leh leitung gampi te Cold War sung 1948 khit United States leh Soviet kikal ah Galngam/Hangsai bangin ki gal toto zel hun, leh thahatna kidem zel hunsung thupiang tam mahmah in the Second IndoChina War ah mipi millions sih tualgal kidona Vietnam, Laos, Camboadia (1955 November 1-1975 April 30) gal, hih Indochina gal ah kizang val Thauvui Thautang te pen WWII hunlai a Thau zatbaang te a tamzat Burma ah Insurgents khempeuh in ngah uh in Civil War nasiat lawh beh, Korean Peninsula War (1951-1953) maban, Korea Gam 2 kikal leh apawlte kitona zom, Arab Israel 6 Days War (1967 June) cih bangin khuavel ah gal piang ziazua lak ah tempo asang pen kici Galpi IIIna piang dektak hi. 1962 Oct 14-28 sung (13 Days) Cuba Missile Crisis na ngawn apiang kum ahi hi. 


Leitung in Burma ah tualgal piangna thu hong tam lunglut masa het lo uh cih theih hi. Tua kawmkal ah U Nu in USA pan huhna $2MM bang ngah khia zo veve cih kiza in Thai gamgi ah thuneihna akhop ciang khat na nei man gige hi. Aihang in Kawl nampi lungtang bek nei un Federal Policy neilo uh ahih ban ah Prime Minister asep hun in Khamtungmi makaite pawlkhat sihna leh Buddish Biakna Gam hong sawm ngeina hangin Ethnic te muanna ngah zolo hi. KNU akipan Ethnic thautawi te tawh Alliance na form thei lo ban ah Ui le Kel na bang gige man uhi. Panglong Thukimna ah Federal Policy siksan in Political Stand nei Politician te bang phadiak tuhun bangin Leitung in zong lunglutlo, Kumpi thunei lamte in lah Federal thugen pen Criminal zah in abawl siat mahmah hunte hi. Mipi sung zong Federal thu ahih leh Sikha laangzah in aki lipkhap kum tam hong sawt ciangin Socialist/Communist Policy te kawmkal ah ki liap suk cip cih theih hi. Panglong Thukimna tawh kisai Federal Thu tawh kisai in agen ngam zong omlo, a gen thei zong hong tawm mahmah hi. 


 Taungkyi Conference ah kihel bek ahilo Federal Republic Policy maker ah kihel ahi Mr. Chin Sian Thang ahih leh Rangoon University pan in Modern History, International Relations, Political Science, leh Law tawh B.A. nih, leh LL.B cih pilna te 1961–1968 dong pil sinna pan gualzawhna athuapthuap in angah mah bangin athu ngaihsut theihna kimu gige in, International View tangzai tak in nei mahmah hi cih pen Mister cih Min ana kipiak na tawh kitel sitset hi. 


1971 kum ciang in Dr. Maung Muang tungpan Sitni sep theihna Advocateship hong ngah khit ciangin Sitni nasepna ah 1989 dong Case 700 val sem hi. Tuate sungah lamdang akisa liang Sitni pilna tawh agual zawh Township Court pan in Hight Court ciang dong atung zong kihel Case lian (4) kigen pen hi. Case 2 pen Civil hi in, Case 2 pen Criminal Case hi. Civil case pan in Criminal Case tawh High Court pan in zawh pih gai ahihmanin Mipi te pahtawina Sitnipa cih Min hong ngah ahi hi. Case lianpi lah ahilo aihangin Zomite Ngeina tawh kisai phadiak Case 1 hiteng ah highlight kul hi.


 1977 kum in Kalay Lansone ah Hau Vung Thang (Sukte) inn asap lai un Anti-Drug Police in Zomite ngeina inn ah kizang Zozu tawh, Zubel tawh Kalay ah Zomi te inn lusi phial in Zu License nei lo ci in Thong khia huan uhi. Tua Case tawh kisai in Kalay Township Court ah appeal lut in Zozu cih pen Zomi Ngeina hi cih Customary Law te siksan in Chin Special Division Act sungah Ngeina suahtakna te reference tawh gualzawh pih ahihman in ki mat thuak innkuan kim bek hilo in, um leh bel teng zong hong suakta kik hi. Tua ni akipan in Kalay huam ah Zomi te inn ah Zozu zat Police in man thei nawn lo hi. Tua ban ah Ni Win kumpi hun bei kuan lam in Court ah Tukhenmang (3) in zong Sitni Pa’ Case zuihna pan in zakia uhi. Case (1) in ahih leh Tedim thong ah kiman Zolia Khat gilbem pan hong gai hiau ciangin nitak simin thusit ding cih paulap tawh sam khia in abuan den Police Officers te akipan Tedim Township Court thukhen Judge pa dongin zakia uh in Court-martial tung zah dong in Thuman tawh gualzo hi. 


1962 kum in Ukna buluh Ne Win makaih Revolutionary Council in Socialism vun khuh Kawl Minampi leh Galkap kiukna kipna dingin agel uh 1974 Constitution hilh cianna State leh Division kim ah Thusung dingin Palai te apai sak uh Tedim ah zong 1972 in hong tung uhi. Socialist Constitution vai mipi tung pulakna Colonel Sein Mya makaihna tawh Tedim Sangpi Hall ah kibawl hi in Sitni Chin Sian Thang zong Tedim ah a om laitak hi. Sitni Pa in Socialist System mah tawh gam ki uk ding na cih teitei uh leh Socialist gam veve Soviet Union, Czech Republic, Yugoslavia, Germany gam te in zong Federal System mah tawh kop veve uh etteh kul hi cih thu mipi lam pan in pulak hi. Sitni Pa in tua hileh ei gam pen Socialist ahih leh zong 


#Aki Belpawlna bulphuh Gam hi ding.

#Parliament Dawl Nih hi dingin Parliament Dawltung, Dawlnuai in Thuneihna akikim kul hi. Parliament Dawltung ah Minam MP Palai zong akikim in koih kul hi. 

#Central Government thuneihna zong ciangtan ding-Limited Power kisam hi. 

 #Residual power a tamzaw pen Ethnic Khamtungmi te let ding cih gen khia hi. 


1961 Taungkyi Conference Thukimna Policy te mah vuicing tak in mipi tangin khauh tak in a hilhcianna ahi hi. Tua thu azak ciangin hun lutangpi Colonel Sein Mya in khawl in ci ta leh gen suak teitei ahih manin a Mic tawi mei khak sak hi. Mic aki khak sak hangin zong a thugen man dong mah hangsan tak in gen suak hi. Colonel Sein Mya zong 1988 kum ciangin Socilist kumpi khat kiukna paulap Galkap kumpi deihlo Democracy deihna tawh Thai gamgi ah Singnuai hong lut in People Defence Front (PDF) phuankhia in gamsung mah ah aluang phum hi.


Socialist Constitution tungah Mipi in zong muhna thu ki pulak thei acih uh cianign Sitni Chin Sian Thang leh Khangno tampi tak in amau deih Constitution Laiphah Ne Win kumpi kiang akhak uh leh mi 50 val mat thuak uh in Kawlgam bup ah kiman lak ah Zogam pan kimat thuak atam pen ahi hi.


 1972 Oct. 30 in aki man Sitni Chin Sian Thang leh Son Cin Lian pen Zangkong ah MI te gitlohna penpen mun in a minthang Yi Kyi Aing ah 1974 March kha dong kiman hi. Yi Kyi Aing pen amun sialua ahih manin Asthma natna hong ngah hi. Tua pan in Insein Thongpi ah 1974 March 4-8 dong ki khum in, Insein Thongpi pan in Mandalay Palace sungah galkap thong ah 1974 March 8-August 4 dong kiman hi. Hi bangin bawlsiatna tampi athuak hangin bangmah Thukhenna om hilo in Kepcing (Detain) nuai ah kum (2) asawt hi. Sitni Chin Sian Thang, Son Cin Lian, Lian Uk te sawt vei kiman pen in adangte kha (3), kha (4) tawh hong suakta ahi hi. 


1971-1989 dong kum 20 val Sitni nasep tawh Case 700 val asep mah bangin Kalay Township Lawyers Association ah President dingin 1986 in kitel hi. Tua mah bangin Kalay, Tamu, Tedim, Tonzang dung ah Zomi Lawyers te Law Expert dinmun tawh makaih hi. Ne Win ahih leh kumpi President na sep leh BSPP Chairman sem in leitung nopna kici khempeuh tawh kibual in khua phawk lo in a nungta hi. 1987 kum sungin Ni Khat Zangkong khuasung ah Ni Win in mi maimai kineih in avak na ah vanman adot leh van man tampi na khangto cih amuh ciangin pau ngamlo, dipkua sa in innciah pah lian kici hi. Leitung gamvai khua hun luan zia zong United States leh Soviet kikal ah Galpi IIIna ading Nuclear tawh ki ngim tuak den dinmun pan in gam tuamtuam mi namkim sungah Democracy deihna cih khanlawhna tuihualpi in Communist te Sik kulhpi phukham dingin akong biang uh ah hong loklok ta hi. 


1988 August 8 in University Sangnuapangte makaihna tawh Socialist party Khat kumpi deihlo Mipi lungphona Democracy Uprising gambup ah hong piangkhia hi. Gambup Mipi lungpho ni (41) acin September 18 ni in Kawl galkapte in State Law and Order Restoration Council min tawh gam ukna khempeuh hong lak un gambup kigawm lampi tungah lungpho mipi 10,000 val kaplup thuak ding hi cih ki ciamteh hi. SLORC in mipi gam daih nading in Multi-Party Democracy ki ukna tawh kikhel ding, Sum bawlna zong Market Economic System tawh kalsuan ding cih hong tangko ciangin Party kiphuan ngeingai 300 val ah Zomi National Congress 1988 October 24 in hong piang khia hi. 


ZNC party pan khia masa te in Zomi sungah amuan asuang tengmah uh ZNC makai dingin acial koikoi na uh ah Colonel Khen Za Moong zong kihel in Chairman ding cih ki lam en hi. Sitni Chin Sian Thang zong ava cial uh ciangin Sitni pa in Political Party cih pen Policy kip kisam hi. Tua mah bangin Minam min tawh ahi ei Policy in Minam ading Gambup ading amuang tak ding kisam hi. Party hong makaih ding Chairman zong makai picing kisam hi na ci hi. Zomi te in tanga tuana kipan Pupa khangin mi sila ki om ngeilo 1895 Britist gal kilelh khit Mangkang khutnuai kitungna pan 1947 Feb. 12 in Kawlte tawh kipawl in Suahtakna lakhawm ding cih Panglong Thukimna tawh 1948 Jan. 4 in Suahtakna ki ngah ta leh Kawl te khutnuai ki tung beh zawsop 1962 March 2 in hih Ne Win kumpi hong kah aki pan British khut nuai pan suakta hi taleng Kawlte sila ki suak kilkel tuni dong hi. ZNC kipat ciangin Party member peuhmah in pasal ahih leh Pu, numei ahih leh Pi cih tawh kisam ding ki vawh ding cih hong kipan ta hi. 


Chin kici zong British te aki pan Kawlte hongsap na Sila min hi, 1953 March 5-7 in Thantalang gam Saikah khua aki bawl Tedim Baptist Associaton, Hakha Baptist Association, Falam Baptist Association te khawmpi pan in Association (3) kipawl Convention in ding hunta cih khensatna pan a Min dingin Zomi cih ki khensat in Pasian kiang ah Zomi Baptist Convention ap na kinei hi. Tua ahihmanin Pasian kiang thungetna tawh aki apsa ei Minam min in Zomi cih ahih na tawh Biakna lam bek hilo Politic pan in Zomi kicih Minam Min hong nungta kik ahi hi. Atak in Britist Colony hun Zogam ah Ei le Ei kiuk hun in Zolai bu masa pen 1925 January press Kam Hau Upadi Laibu ah zong Ukpipa Pu Pum Za Mang in Zomi cih mah tawh Minam Min na ciamteh hi. Tua bang tawh Sitni Chin Sian Thang makaih ding atam zaw in deih cih azak ciangin Colonal Khen Za Moong ZNC pan pai khia kik pah hi. 


1988 December kha in ZNC President Pu Chin Sian Thang hong kicih khit 1990 kum March kha ciangin ZNC party Policy Tangkona Myanmar Radio and Television pan in Kawlpau tawh agen teng in:


#Chin hong kicih hangin Ko le Ko Zomi kici ung. Ka Minam Min man uhi .(Gentehna bangin tulaitak in Min man ahilo Zangkong ah Bo Sonpek Lampi kici in a Min man in Conbik hi. Tua ciangin Thantalang pen Mangkangte in Kalang Kalang cih akipan Sizang te zong Siyin cih bangin Min manlo in hong kisam hi. )

#Democracy Kiptak Tawh ki uk ding hi.

#Free Market Economic System ka deih uhi.

#Panglong Sprit Lapsang ding ka deih uhi. (Note: Tua hun in Galkapte in Federal za nuam lo uh ahih man in Panglong Lungtang cih azat hi in Panglong Thukimna mah bangin Fededal Gam lam ding cihna ahi hi)


To be Continued….. Panglong Pan pat Taungyi ah UNO dong Kahto Vang (1988 - 2020) …. ! 


Pu Moses Director In-land Department (Underground Network 2006-2012) Zomi Students and Youth Orgnization  

Zogam                                                                                                 

Spelling & Proofreading : Lia Nge Duallo 


Credit: *Ne Win leh Zomi Movement by Pu Suanno Tdm

                                                                                             *Zomite Minam Nasepna Tangthu (1899 -1998) by Zolawkta  

                                                             

 * Pu Chin Sian Thang @ Our Era Federal Movement Living History by Sai Tun Aung Lwin *Google Photos 

*Facebook Photos

Post a Comment

Ngaihsutna hoih thei penpen tawh a nuai ah Comment na pia zel in maw Sanggam. Laigelh mite thapia in, mi a tampipi te muh theih dingin na Share kawikawi in. Lungdam.

 
Top